 |
regelgeving,
nen & normen |
|
|
regelgeving,
nen & normen |
|
Over verlichting op de werkplek
|
|
mede mogelijk gemaakt door de facilitaire vakbeurs online
|
|
| (Foto Zumtobel) |
| Over verlichting & NEN-EN 12464-1 op de werkplek |
| |
|
|
| |
Inleiding |
 |
| 1. |
De Technisch Unie over normen en richtlijnen |
|
| 2. |
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie |
|
| 3. |
Onze buren uit Belgie informeren u via de ErgonomieSite.be |
|
| 4. |
Wilt u echt de gehele NEN-EN 12464-1 2011 nl bestellen? |
|
| |
Colofon bij deze webpagina |
|
| |
Waar kijken bezoekers nog meer naar: |
|
Inleiding
De verlichting voor werkzaamheden op de werkplek is nog steeds, na jaren Arbowet, onderbelicht en onbegrepen.
Deze pagina gebruik ik om u nog eens over verlichting te informeren. Onder de rubriek 'Arbowet en gezondheid' heb ik bij de start van ons kennisplatform in 2009 aan het fenomeen 'licht' al een zwengel gegeven. Maar in de praktijk om ons heen, blijft het allemaal hetzelfde.
Zoals u ons kennisplatform zoekt en vindt ga ik voor u in een vooronderzoek eens kijken wat er bij elkaar te schrapen valt.
De Technisch Unie helpt daarbij. Net als Wikipedia, de NEN-norm shop, de RVO Rijksvoorlichtingsdienst voor Ondernemers (vh Agentschap.nl) en nog een mix van bedrijven, die om producttechnische redenen een woordje meespreken. Kijk maar bij de index en bij de stukjes waarvan de informatie komt. Wellicht heeft u er iets aan.
Met vriendelijke groet,
Leo Hooijmans, Noordwijk 28 augustus 2014
|
De Technisch Unie over normen en richtlijnen
'Werkplekverlichting is onderbelicht in de preventie van ziekteverzuim en de verbetering van arbeidsomstandigheden, maar van vitaal belang voor de gezondheid en veiligheid van medewerkers.'
Dit schrijft de Technische Unie op hun website op hun informerende pagina Normen en richtlijnen. (28 augustus 2014).
Informatie in verband met hun preventie van ziekeverzuim en verbetering van de werkomstandigheden. Van vitaal belang voor gezondheid en veiligheid van de medewerkers.
NEN-EN 12464-1: de norm voor de werkplek
Bij een intern onderzoek bleek dat bij het doen van lux-metingen (de hoeveelheid licht) bij bedrijven, bij lange na de NEN-EN 12464-1 norm voor werkplekverlichting niet haalt. Van de onderzochte bedrijven kwam 98% niet aan de norm van 500 lux op de werkplek. Waarden van minder dan 200 lux op plekken waar de ogen inspannend werk verrichten zijn geen uitzondering. De gevolgen van ziekteverzuim zijn navenant.
Minimale eis hoeveelheid licht werkplek
Naast de minimale eis van 500 lux noemt de norm tevens de minimale Rawaarde, wat de kleurweergave index bepaald. Deze index geeft aan hoe
natuurgetrouw kleuren kunnen worden waargenomen. De hoogste waarde is 100, een slechte TL-buis heeft echter slechts een Ra-waarde van 50. De norm voor werkplekverlichting geeft als minimum Ra 80 aan. Een goede TL-buis haalt Rawaarden van tussen de 80 en 90.
Ra-Waarde
Lampen met dezelfde kleurtemperatuur kunnen zeer verschillende kleurweergave-eigenschappen hebben. Dit komt doordat de spectrale samenstelling (de frequenties licht / de kleuren die worden weergegeven) per lichtbron verschilt.
Kleurweergave-index
De kleurweergave van een lichtbron (worden alle kleuren wel of niet weergegeven) wordt uitgedrukt in Ra op basis van de kleurweergave-index. Een lichtbron met Ra=100 geeft alle kleuren optimaal weer. Hoe lager de Ra-waarde, hoe slechter de kleuren worden weergegeven. De kleurweergave index geeft echter niet aan welke kleuren niet goed worden weergegeven. Over het algemeen geldt: |
| * |
Minder dan Ra 80
Matige tot slechte kleurweergave-eigenschappen
Toepassing op plaatsen waar de kwaliteit van de kleurweergave van ondergeschikt belang is. |
| * |
Tussen Ra 80 en 90
Goede kleurweergave-eigenschappen
Toepassing op plaatsen waar kleurwaardering niet de hoofdoverweging vormt, maar waar een goede weergave van de kleuren wel van belang is. |
| * |
Tussen Ra 90 en 100
Zeer goede kleurweergave-eigenschappen
Toepassing voornamelijk daar waar correcte kleurbeoordeling een kritische taak is. |
|
Effecten gebrekkig licht
De effecten voor de gezondheid van onvoldoende of slecht licht zijn door de
wetenschap ruimschoots aangetoond. Een Nederlands onderzoek toont het
volgende aan:
“Licht heeft een positieve invloed op de geestelijke gesteldheid. Uit onderzoek van het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen blijkt dat proefpersonen die een tijd in een goed verlichte ruimte hebben gezeten, minder last hebben van depressieve buien en een slecht humeur. Daarnaast is het licht goed voor de geheugenfunctie en het oriëntatievermogen.”
Bron: Anouk Tijssen (11-06-2008, Wereldomroep.nl)
|
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Verlichting van binnenruimten
Een goede verlichting moet de zekerheid geven, dat mensen onder alle omstandigheden naar behoren kunnen functioneren en moet bijdragen aan het welzijn van mensen. Verder moet een goede verlichting de veiligheid op de werkplek bevorderen. Voor dat doel is een bepaalde verlichtingssterkte nodig.
Richtwaarden voor een goede verlichting
Om enig inzicht te krijgen hoe groot de verlichtingssterkte ongeveer dient te zijn, geeft bijgaande tabel een indicatie welke verlichtingssterkten voor de diverse werkzaamheden en ruimten gelden.
In de verlichtingsnorm NEN – EN 12464-1 worden de nadere eisen genoemd die bij het ontwerp van een verlichtingsinstallatie in acht genomen moeten worden.
| Aard van de verlichting |
Soort ruimte |
Standaard verlichtingsterkte (lux) |
| Oriëntatieverlichting |
Opslagruimten, parkeergarages, hotelingangen |
50 à 100 |
| |
Gangen, trappenhuizen, liften, badkamers, kerkruimten, zalen en foyers |
100 à 200 |
| Werkverlichting |
Grof constructiewerk, magazijnen, huiskamers, beurzen, tentoonstellingen |
200 à 375 |
| |
Kantoren, leslokalen, montagewerk, keukens, supermarkten |
400 à 750 |
| |
Tekenkamers, fijn montagewerk |
800 à 1500 |
| Spec. werkverlichting |
Precisiewerk met fijne details |
1600 à 3000 |
| |
Inspectiewerk, operatietafels |
3200 à 6000 |
Eenheden en formules
Voor de verlichtingssterkte geldt de volgende definitie:
De verlichtingssterkte E is de hoeveelheid licht die op een bepaald oppervlak terecht komt, en wordt uitgedrukt in de eenheid lux. Deze eenheid wordt als volgt gedefinieerd: 1 lux is de lichtsterkte voortgebracht door 1 candela op een oppervlak loodrecht op de lichtstralen op een afstand van 1 meter van de bron.
Naast de grootheden verlichtingssterkte en lichtsterkte, komen ook de lichtstroom Φ en de ruimtehoek ω aan de orde.
Wie daar meer over wil weten, zoek eens in
Wikipedia:
'Verlichting voor binnenruimten'.
|
Onze buren uit Belgie informeren u via de ErgonomieSite.be.
NBN-EN 12464-1: Werkplekverlichting binnen
In 2011 is er een aanpassing gebeurd aan de Europese norm,
NBN-EN 12464-1 Licht en verlichting - Werkplekverlichting - Deel 1: Werkplekken binnen. Het is een heel toegepaste norm met 25 bladzijden bijlages waar voor elk type taak de vereiste verlichtingssterkte, lichtspreiding, reflectiegraad en kleurweergave-index vermeld worden..
1. Verlichtingssterkte (E)
De minimale verlichtingssterkte geldt voor het taakgebied en is afhankelijk van de visuele eisen van de taak. De schaal van verlichting is als volgt:
| 20-30-50-75-150-200-300-500-750-1000-1500-2000-3000-5000 Lux |
In de norm worden drie zones gedefinieerd: taakgebied, directe omgeving en achtergrond. Het taakgebied bestaat meestal niet uit het gehele werkgebied. Op een kantoorwerkplek is het taakgebied het vlak waarin lees- en schrijftaken worden uitgevoerd. Dit is duidelijk kleiner dan een hele bureautafel. De directe omgeving is een strook van minstens 50 cm rond het taakgebied. De verlichtingssterkte mag hier lager zijn met als minimum de voorgaande stap in Lux-waarden. Schrijven vereist bijvoorbeeld een verlichtingssterkte van min. 500 Lux in het taakgebied. In de directe omgeving moet dit min. 300 Lux zijn. De achtergrond omvat drie meter buiten de directe omgeving. De minimale verlichtingssterkte is minstens één derde van de directe omgeving. Op werkplekken waar continu gewerkt wordt, is 200 Lux een minimum.
De waarden in de norm mogen of moeten nog verruimd worden. Enerzijds bij visueel kritische taken, lange duur of als meerdere personen een verminderd gezichtsvermogen hebben. Anderzijds dient ook rekening gehouden te worden met de onderhoudsfactor. De lichtopbrengst van lampen en armaturen verminderen met de tijd, maar desondanks moeten de minimum verlichtingssterktes gerealiseerd worden.
2. Gelijkmatige lichtverdeling (U)
Het licht dient gelijkmatig verdeeld te zijn. Dit wordt uitgedrukt door de uniformiteit of de verhouding tussen de laagste en gemiddelde verlichtingssterkte binnen een zone. Afhankelijk van de visuele taak is deze uniformiteit minimaal tussen 0,4 en 0,7 in het taakgebied.
Voor de directe omgeving geldt een waarde van minimaal 0,4 om de gelijkmatigheid te verzekeren en voor de achtergrond minimaal 0,1. Dat betekent dat in de ruime omgeving de verhouding tussen de verlichtingssterkte in het taakgebied en de laagste waarde in de ruime omgeving niet hoger mag zijn dan 10:1.
Een andere factor die het licht helpt ter verdeling, is een minimale reflectiewaarde van de grote oppervlakken in de ruimtes zoals het plafond, muren, vloer en objecten (meubels).
| Oppervlak |
Reflectiewaarde |
| Plafond |
0.7 - 0.9 |
| Muur |
0.5 - 0.8 |
| Vloer |
0.2 - 0.4 |
| Grote objecten |
0.2 - 0.7 |
Om licht te kunnen weerkaatsen in de ruimte, moet er eerst licht vallen op deze oppervlakken. Hiervoor zijn ook minimale verlichtingssterktes opgenomen voor de muren (50 Lux) en het plafond (30 Lux). Voor gesloten ruimtes zoals kantoor, onderwijs en gezondheidszorg, gangen, liggen de minima nog iets hoger (respectievelijk 75 en 50 Lux voor muren en plafond).
3. Verblinding
Verblinding treedt op wanneer een bepaald gebied een grotere helderheid heeft dan de rest in het gezichtsveld. Dit kan rechtstreeks of onrechtstreeks door reflectie zijn.
De verblindingsgraad, UGR of United Glare Rating, krijgt een belangrijke plaats in de norm. Dit is een maat voor verblinding door de armaturen en wordt voor elk type taak omschreven. De schaalverdeling loopt van 10 tot 28, hoe lager de waarde hoe minder de verblinding.
Daglicht of niet-afgeschermde lichtbronnen in de kijkrichting kunnen ook rechtstreekse verblinding geven. Helderheidswering kan het daglicht dimmen. Voor lampen wordt de minimum afschermhoek in onderstaande tabel uitgedrukt.
| Luminantie lamp kcd/m2 |
Afschermhoek |
| 20 - 50 |
15° |
| 50 - 500 |
20° |
| > 500 |
30° |
Verblinding door reflectie kan voorkomen worden door:
* matte wandbekleding
* grote armaturen
* lichte plafonds en wanden
* juiste plaatsing armaturen met lage luminantie
4. Lichtkleur
Voor de visuele beleving en het comfort is het van belang dat de omgeving, de kleuren van voorwerpen en de huid van mensen op een natuurlijke manier worden weergegeven. Daarom mag de kleurweergave-index (Ra) in werkruimtes niet lager zijn dan 80 Ra en in werkruimtes met speciale, hoge eisen niet lager dan 90 Ra.
De kleurtemperatuur wordt uitgedruk in Kelvin. Hoe hoger de temperatuur, hoe kouder het licht wordt ervaren. Bij daglicht varieert de kleurtemperatuur doorheen de dag, wat positief ervaren worden. Toch worden geen grenswaarden voor kleurtemperatuur meer in de norm vermeldt omdat deze parameter vooral afhankelijk van psychologische en esthetische factoren.
| Kleurbeleving |
Kleurtemperatuur (K) |
| Warm |
< 3000 K |
| Neutraal |
3000 - 5300 K |
| Koud |
> 5300 K |
5. Daglicht
Het gebruik van daglicht wordt in de norm aangemoedigd. De variatie in hoeveelheid licht, de richting en kleur zorgen voor afwisseling wat voordelig is voor mensen die binnen werken. Bovendien hebben de werknemers zo visueel contact met de buitenwereld. Toch legt de norm geen minimum eisen op.
De grote fabrikanten hebben de onderhoudsfactor voor verschillende types lampen, armaturen, omgeving, vervang- en onderhoudsschema's laten berekenen. Met een onderhoudsfactor van 0.85 zal de verlichting in een kantoor 588 Lux moeten opleveren om steeds aan de minimale waarde van 500 te voldoen.
7. Cilindrische verlichting en modelling
Om de visuele communicatie en herkenning van objecten/gezichten te verzekeren, werd het begrip "cilindrische verlichting" in de norm opgenomen. Dit is de verlichtingssterkte vanuit de vier richtingen (360° rondom) op zithoogte (1m20) of stahoogte (1m60). De minimale waarde is 50 Lux met een uniformiteit van meer dan 0,1. In een kantoor waar een goede visuele communicatie belangrijk is, is min. 150 Lux vereist.
Modelling drukt de verhouding uit tussen deze cilindrisch en de rechtstreekse verlichting. De ratio bevindt zich best tussen 0.3 en 0.6.
8. Beeldschermwerkplekken
In de EN 12464-1 wordt ook de maximale helderheid of luminantie van armaturen bepaald in functie van de kwaliteit van het beeldscherm. Basis hiervoor is de ISO 9214-307. Bij blinkende schermen of afgeschermde beeldschermen in productie gelden andere waarden.
| |
Hoge luminantie
> 200 cd/m2
|
Lage luminantie
< 200 cd/m2 |
Positief contrast
Normale precisie
Kantoor, onderwijs
|
< 3000 |
< 1500 |
Negatief contrast
Hoge precisie
Inspectie CAD kleuren
|
< 1500 |
< 1000 |
9. Toepassingen
De meerwaarde van de norm ligt in de bijlage waar men de belangrijkste parameters kan aflezen in functie van de taak. Enkele voorbeelden:
| |
E |
U |
UGR |
Ra |
| Kantoor |
|
|
|
|
| Schrijven, typen, dataverwerking |
500 |
0.6 |
19 |
80 |
| Receptie |
300 |
0.6 |
22 |
80 |
| CAD tekenen |
500 |
0.6 |
19 |
80 |
| Assemblage |
|
|
|
|
| Ruw |
200 |
0.6 |
25 |
80 |
| Matig |
300 |
0.6 |
25 |
80 |
| Fijn |
500 |
0.6 |
22 |
80 |
| Precisie |
750 |
0.7 |
19 |
80 |
| Onderwijs |
|
|
|
|
| Klaslokaal |
300 |
0.6 |
19 |
80 |
| Auditorium |
500 |
0.6 |
19 |
80 |
| Sporthal |
300 |
0.6 |
22 |
80 |
| Keuken |
500 |
0.6 |
22 |
80 |
| Trappen |
150 |
0.4 |
25 |
80 |
| Gezondheidszorg |
|
|
|
|
| Onderzoeks/behandelruimte |
1000 |
0.7 |
19 |
80 |
| Scanner |
50 |
/ |
19 |
80 |
| Operatiekamer |
1000 |
0.6 |
19 |
90 |
| Wachtzone |
200 |
0.4 |
22 |
80 |
|
DezeTekstIsVanLeoHooijmansGalileoNoordwijkFacilitaireInformatieOnline
Wilt u echt de gehele NEN-EN 12464-1 2011 nl
'Licht en verlichting - Werkplekverlichting' bestellen klik hier..... |
Colofon bij deze webpagina
Zie inleiding! |
DezeTekstIsVanLeoHooijmansGalileoNoordwijkFacilitaireInformatieOnline
|
mede mogelijk gemaakt door de facilitaire informatie/vakbeurs online
makecover building solutions
mooie én efficiënte restyling/renovatie oplossingen en......
besparen met zonwerende folies van 3M-window film authorised dealer! voor ipresentatie klik op foto....
|
 |
makecover building solutions
mooie én efficiënte restyling/renovatie oplossingen en......
besparen met zonwerende folies van 3M-window film authorised dealer! voor webinformatie klik op logo....
|
 |
(1809-02)
|
Bezoekers keken naar de volgende links in ons kennisplatform:
 |
facilitaire
informatie online |
 |
visie duurzame mobiliteit 2016-2050
door leohooijmans
mede mogelijk gemaakt door facilitaire vakbeurs online |
 |
aan het gas? liever niet meer!
door leohooijmans
mede mogelijk gemaakt door facilitaire vakbeurs online |
 |
heel bijzondere gebouwen
in deze sub-'rubriek' vind u gebouwen, die zeer de moeite waard zijn om voortdurend opgemerkt te blijven! om historische, architectonische, milieuvriendelijk en vooral mensvriendelijke redenen.
deze gebouwen staan bij elkaar. klik op het plaatje links.... |
 |
led-technologie toegelicht
door ledexpo
mede mogelijk gemaakt door facilitaire vakbeurs online |
 |
'opgeruimd staat netjes' versie 22
ex(it) cv en gasaansluiting!
door leo hooijman, mede mogelijk door bureau galileo |
 |
visie duurzame brandstoffenmix
door het ministerie van infrastructuur en milieu
mede mogelijk gemaakt door de facilitaire vakbeurs online |
 |
elk kantoor kan energie besparen
uit facilitair! - magazine van facilicom services group
mede mogelijk gemaakt door de facilitaire vakbeurs online |
 |
wegwijs in signalering
door leo hooijmans
mede mogelijk gemaakt door bureau galileo |
 |
licht
door leo hooijmans
mede mogelijk gemaakt door facilitaire vakbeurs online
|
 |
lucht
door leo hooijmans
mede mogelijk gemaakt door bureau galileo
|
 |
geluid
door leo hooijmans
mede mogelijk gemaakt door bureau galileo |
 |
elektrische mobiliteit in 2020
volop kansen voor nederland
door ernst & young
mede mogelijk gemaakt door facilitaire aanbieders online |
facilitaire-informatie-online.nl ©
ingevoerd op 29 augustus 2014
het laatst gewijzigd op
25-01-2021
voorwaarden voor gebruik/bezoek van deze website: klik hier....
(de kleine lettertjes, maar dan iets groter)
|
|
