 |
energie besparing,
beheer & duurzaamheid |
|
dit artikel wordt mede mogelijk gemaakt door
facilitaire vakbeurs online
nog nooit wat adverteren zó doelgericht en zó lang houdbaar!
365 dagen per jaar/24 uur per dag.
voor presentatie klik op plaatje..... |
 |
(1107-01)
voor het artikel in het Nederlands klik op onderstaand plaatje
 |
led-technologie toegelicht
door ledexpo
mede mogelijk gemaakt door facilitaire vakbeurs online |
Deze pagina is leesbaar in diverse Europese talen :
This page is readable in various European languages
: |
|
|
|
energie besparing,
beheer & duurzaamheid |
|
Led-technologie toegelicht!
|
deze informatie wordt u aangeboden door ledexpo |
mede mogelijk gemaakt door facilitaire vakbeurs online
|
| Led-technologie toegelicht! |
| 1. |
Voorwoord |
 |
| 2. |
Voordelen |
|
| 3. |
De led-markt in beeld: van waardeketen tot aanbieders |
|
| 4. |
Kwaliteit van led-verlichting beoordelen |
|
| 5. |
De basis van led-verlichting: het lichtplan |
|
| 6. |
Keurmerken en metingen moeten beloftes van led-verlichting borgen |
|
| 7. |
Led verdiept |
|
| 8. |
Led-jargon uitgelegd |
|
| 9. |
Colofon |
|
| Led is een afkorting van Light Emitting Diode, oftewel licht zendende halfgeleider. Een led bevat een speciaal halfgeleider materiaal dat licht uitstraalt. De golflengten van de uitgezonden straling liggen in het gebied van het zichtbare licht (rood, groen en blauw) en het infrarood. Een led bestaat uit twee soorten materialen: een n-type en een p-type atoom. Het n-type materiaal (kathode) heeft een negatieve lading omdat het te veel elektronen bevat. Het p-type materiaal (anode) heeft een positieve lading omdat het te weinig elektronen bevat. |
| Op de plaats in een diode waar het n-type en p-type materiaal elkaar raken, ontstaat een zogenaamde p-n-overgang. Een elektrische spanning die op de overgang gezet wordt, drukt de n- en p-type atomen naar elkaar toe. Als ze elkaar dicht genoeg genaderd zijn, geeft het n- type materiaal haar overbodige elektronen aan de p-type atomen. Zo komt uiteindelijk energie vrij in de vorm van fotonen, oftewel licht. |
Voordelen
Als belangrijkste voordelen van led’s worden genoemd:
| * |
de lagere kosten door het verminderde energieverbruik en de langere levensduur; |
| * |
milieuvriendelijkheid omdat led’s niet of nauwelijks schadelijke stoffen voor het milieu bevatten; |
| * |
de eindeloze verlichtingsmogelijkheden door het grote aantal kleuren dat gemaakt kan worden. |
|
 |
1. Epoxyharslens
2. Draadverbinding
3. Reflector
4. Halfgeleiderkristal
5. Aambeeld
6. Ondersteuning
7. Frame (gevormd door 5. en 6.)
8. Afgeplatte zijde
9. Anode (+) en cathode (-) |
| Een belangrijk aandachtspunt bij led’s is de warmtehuishouding. Bij led’s die voor een hoge lichtopbrengst dienen te zorgen, wordt er een relatief hoge stroom door de chip gevoerd te worden wat de warmtehuishouding van de chip niet ten goede komt. Het is daarom van groot belang dat de led goed gekoeld wordt. De mate waarin dit gebeurt heeft grote invloed op de hoeveelheid licht en de levensduur. |
Soorten
Naast dat led’s vaak ingedeeld worden naar kleuren – zoals de blauwe, witte en RGB-led’s – worden zij ook regelmatig ingedeeld naar vermogen. Zo zijn er laag- en middenvermogen-led’s die bijvoorbeeld gebruikt worden in mobiele telefoons, maar zijn er ook hoogvermogen-led’s voor toepassingen als autokoplampen en kantoor- en straatverlichting. Voorbeelden van deze laag-, midden- en hoogvermogen-led’s zijn:
| * |
DIP-led’s (Duel In-Line Package): dit is de typische standaard-led die voorzien is van een lens die beschermt tegen invloeden van buitenaf. |
| * |
SMD-led’s (Surface Mounted Device): de SMD-led’s zijn direct gesoldeerd op de elektronische component (het Printed Circuit Board). De SMD-led is zeer robuust, kent een zeer lange levensduur en kennen een grotere lichthoek doordat zij geen lens hebben. |
| * |
High Power-led’s: dit zijn zeer krachtige led’s die vaak gebruikt worden voor applicaties waarbij veel licht nodig is, zoals in de koplampen van auto’s. Een aandachtspunt voor deze led’s is de warmteontwikkeling die de levensduur aanzienlijk kan verminderen. High Power-led’s zijn daarom voorzien van koelribben die de warmte kunnen afleiden. |
|
Oled
Een bijzondere led is de organic led (oled). Waar een normale led een puntbron is, kunnen oleds grote oppervlakten beslaan. Doordat ze extreem dun zijn en op substraten in vrijwel elke vorm gemaakt kunnen worden, kunnen ze ook geprint worden. Oled staat niet alleen in de belangstelling van fabrikanten, maar ook van tal van onderzoeksinstellingen. Gezamenlijk proberen zij de massaproductie van oled mogelijk te maken door te werken aan een hogere energie-effectiviteit, langere levensduur, productie op grotere oppervlakken en lagere kosten. |
| De led-markt in beeld: van waardeketen tot aanbieders |
| De volledige waardeketen van led-verlichting is zeer omvangrijk en kent een groot aantal verschillende spelers; van fabrikanten van led-chips, lichtbronnen en armaturen tot aan lichtarchitecten, ontwerpers en installatiebedrijven. |
| In de led-industrie zijn het de Amerikaanse, Europese en Japanse bedrijven die de afgelopen decennia voor technologische doorbraken zorgden bij de productie van led-chips (de basis van led-verlichting, zie het hoofdstuk ‘Led-technologie toegelicht in de index) hebben gezorgd. Net als in andere industrieën zijn de producerende bedrijven veelal uitgevlogen naar Azië. Chinese, Taiwaneze en Zuid-Koreaanse producenten verzorgen de grote volumes, maar zijn nog niet altijd in staat het innovatie tempo van de marktleider te volgen. Dat het competitieve tijden zijn voor fabrikanten werd duidelijk toen Osram afgelopen november bekendmaakte wereldwijd 8.700 medewerkers te ontslaan. Anderzijds maakte het bedrijf vrijwel gelijktijdig bekend honderd miljoen euro in een nieuwe led-fabriek in China te investeren. Het onderstreept opnieuw het strategische belang van led-verlichting voor een bedrijf als Osram. |
| Consultancybedrijf IMS stelde ruim anderhalf jaar geleden (2012, red.) vast dat er wereldwijd meer dan honderd fabrikanten van led-chips actief zijn (in 2009 waren dit er pas vijfenzestig), waarvan de meerderheid zich in China bevindt. China en Taiwan zouden gezamenlijk tweederde van het aantal fabrikanten voor haar rekening nemen. Zowel Amerika als Europa kennen nog maar een ruime hand vol fabrikanten. Waar Chinese fabrikanten de top tien vooralsnog niet binnengedrongen zijn, zal dit volgens IMS een kwestie van tijd zijn. Zoals men dat eerder gezien heeft bij een snel- groeiende markt als die van zonnepanelen. |
De Photonics Industry and Technology Development Association (PIDA) publiceerde eind november (2013, red.) haar nieuwste lijst met de wereldwijde top tien van led-fabrikanten:
| 1. |
Philips (Nederland) |
| 2. |
Osram (Duitsland) |
| 3. |
Panasonic (Japan) |
| 4. |
Toshiba (Japan) |
| 5. |
Cree (Amerika) |
| 6. |
ENDO (Japan) |
| 7. |
Zumtobel (Oostenrijk) |
| 8. |
Koizumi (Japan) |
| 9. |
Iris Ohyama (Japan) |
| 10. |
Sharp (Japan) |
|
| Waar Aziatische fabrikanten veel in de melk te brokkelen hebben, stond aan het eind van de jaren tachtig al een Amerikaanse speler op die anno 2014 nog altijd een belangrijke rol vervult in de led-industrie. Het gaat hier om het halfgeleiderbedrijf Cree. Opgericht in 1987 introduceerde het in 1989 haar eerste blauw led. Samen met OSRAM en Philips behoort Cree inmiddels tot de groten der aarde als het om led-verlichting gaat. Cree levert niet alleen led-armaturen en –lampen, maar ook blauwe en groene led-chips en heeft bovendien een ongekend groot aantal patenten voor led-technologie in haar bezit. Bovendien heeft het bedrijf samenwerkingsverbanden met diverse Zuid-Koreanse en Taiwanese led-fabrikanten. Bovendien heeft het een langdurige samenwerking met de Oostenrijkse Zumtobel Group (op haar beurt weer een marktleider in de verkoop van professionele verlichting) voor de verkoop van Cree’s led-downlights. Een van de meest prestigieuze led-projecten in het bestaan van Cree werd gerealiseerd voor de Olympische Spelen van 2008 in Beijing. Toen voorzag het bedrijf het Vogelneststadium en de Water Cube Aquatic Center van zevenhonderdvijftigduizend RGB-led-chips. |
Waardeketen
De waardeketen van de led-industrie is onder te verdelen in vijf segmenten: materialen, componenten en eindproducten, distributie en verkoop, installatie (inclusief services) en gebruik en tenslotte end-of-life. Weinig opvallend is dat veel Aziatische bedrijven meer en meer de productie voor Westerse original equipment manufacturers (oem’s) uit Europa en Amerika uitvoeren. De Westerse bedrijven houden daarbij het productontwerp, de productmarketing en -verkoop in eigen hand. |
| Op de volgende afbeelding is een vereenvoudigde weergave van de led-waardeketen weergegeven. |
Productieketen
De oude productieketen van de verlichtingsin-dustrie is weergegeven in de onderstaande afbeelding boven, de onderste afbeelding toont de productieketen van led-verlichting. |
| Kwaliteit van led-verlichting beoordelen |
| Het beoordelen van de kwaliteit van led-verlichting is de afgelopen jaren geen sinecure gebleken. Niet alleen in de publieke markt van de openbare ruimte, maar ook in de private markt zijn er daardoor succes stories te vertellen en teleurstellingen te bespeuren. |
Hoog gespannen
Wat zijn nu eigenlijk de voornaamste problemen gebleken bij het beoordelen van de kwaliteit van led-verlichting? Allereerst lijkt regelgeving zoals in vele andere sectoren ook het geval is de technologische ontwikkeling van led-verlichting niet bij te kunnen houden. Bovendien zijn de verwachten bij de eindgebruikers met regelmaat te hoog gespannen. Doordat zij zelf maar ook fabrikanten specificaties leveren die multi-interpretabel zijn, eindigt men met led- producten van een te wisselende kwaliteit. Het gevolg? Het verlies van vertrouwen in led-verlichting. Slechte ervaringen lopen uiteen van een veel mindere lichtopbrengst dan verwacht, een kortere dan verwachte levensduur, kleurverschillen tussen soortgelijke lampen en armaturen en tenslotte in de praktijk tegenvallende besparingen. |
Prestatie-eisen
Onder meer DEKRA Certification wijst eindgebruikers van led-verlichting – maar bijvoorbeeld ook installateurs – op het belang om de kwaliteit van led-verlichting nauwkeurig te beoordelen. Inmiddels heeft de International Electrotechnical Commission (IEC) – dat algemene internationale normen voor de veiligheid van elektrische componenten en apparatuur ontwikkeld – een voor led-verlichting drietal belangrijke documenten gepubliceerd: IEC/PAS 62717 Prestatie-eisen voor led-modules IEC/PAS 62722 Prestatie-eisen voor led-armaturen IEC/PAS 62612 Prestatie-eisen voor led-lampen Deze IEC/PAS-documenten definiëren een aantal initiële kwaliteitscriteria en beschrijven ook hoe deze gemeten dienen te worden. Om eindgebruikers tot een eerlijke vergelijking te laten komen is het belangrijk dat alle (inter) nationale fabrikanten van de verschillende led-producten de IEC/PAS-documenten gebruiken om de specificaties van hun producten vast te stellen. Verder moeten (licht)ontwerpers waar ze op moeten letten om voor eindgebruikers tot een eerlijke productvergelijking te komen. De Europese branchevereniging voor armatuurfabrikanten CELMA heeft daartoe een paper geschreven waarin de kwaliteitscriteria uit de IEC/PAS-documenten worden vertaald in voor ontwerpers en gebruikers hanteerbare begrippen. Een aantal belangrijke zaken waarop led-verlichting beoordeeld dient te worden zijn in willekeurige volgorde: energie-efficiëntie, rendement, levensduur, lichtopbrengst en -kwaliteit en dimgedrag. |
 |
| De basis van led-verlichting: het lichtplan |
| Verlichting heeft een grote invloed op onze zintuiglijke waarneming. Een goed lichtplan is de basis van iedere leef- en werkomgeving, ook in de openbare ruimte. Het gaat niet alleen om functionele verlichting om bij te werken of lezen, of om een kunstwerk mooier uit te laten komen, maar ook om warme sfeerverlichting. In een lichtplan komen de verschillende ruimtes, functies, sferen en lichtbronnen aan bod. In een lichtplan wordt de keuze en de plaatsing van de verlichting vastgelegd. Zo brengt men structuur in de verschillende ideeën én legt men de basis voor een evenwichtige en gezonde verlichting. Bij het ontwerpen van een lichtplan stelt men zich onder meer de vragen: Wat is het doel van de verlichting? Welke sfeer moet er uitgestraald worden? Welke lichtbehoefte is er? |
| Niet voor niets formuleerde de vermaarde architect en stedenbouwkundige Le Corbusier architectuur als ‘het correcte en magnifieke spel der vormen samengebracht in licht’. De eveneens beroemde architect en lichtpionier Richard Kelly liet zich door Le Corbusier inspireren. Kelly, maakte lichtontwerpen en –plannen voor ruim driehonderd beroemde gebouwen zoals het Glass House, het Kimbell Art Museum en het British Art & Lincoln Center. |
Kelly definieerde in zijn lichtplannen drie lagen, zogenaamde ‘light energy impacts’:
| * |
Ambient luminescence: de eerste laag met gedoseerde algemene verlichting. |
| * |
Focal glow: een tweede laag voor accenten zoals display- en werkverlichting. |
| * |
Play of brilliants: de laatste en derde laag met scherpe details die een extra dimensie geeft aan architectuur of een extra element in de interieurarchitectuur toevoegt. |
|
| Voor Kelly was verlichting het plannen wat we zien en hoe we hierop reageren. Hij had sterk het gevoel dat de beste manier om dit te bereiken, het gelijktijdig ontwikkelen van architectuur en verlichtingssystemen is. Zijn drie soorten licht vormen het palet van waaruit lichtontwerpers een samenstelling kunnen maken in een lichtplan dat leidt tot de gewenste resultaten. |
| Een doordacht lichtplan houdt dan ook rekening met architectuur, interieur en exterieur, functie van het licht, normen en regelgeving, gebruikers van de ruimte, duurzaamheid en het budget. Het draagt bovendien bij aan de beleving van een gebouw of de openbare ruimte. |
| Een lichtplan is niet alleen de basis voor een goede verlichting, maar heeft als ultiem doel het juiste licht, op het juiste moment, op de juiste plaats te brengen. Het plan houdt rekening met de hoogte en grootte van de ruimtes, hun functies, de gewenste lichtbronnen, het (beoogde) interieur, enzovoorts. |
| De hieronder afgebeelde illustraties zijn standaard lichtplannen (publiekelijk beschikbaar gesteld door Philips Lighting) voor de sectoren industrie (lichtplan distributiecentrum), retail (lichtplan supermarkt), openbare ruimte (lichtplan woonwijk) en office (lichtplan kantoor). |
| Standaard lichtplan woonstraat |
Standaard lichtplan rekverlichting supermarkt |
 |
 |
| Standaard lichtplan distributiecentrum |
Standaard lichtplan kantoor 360x540x270 cm |
 |
 |
| |
conform de eisen van de NEN-EN12464-1:2011 |
| Keurmerken en metingen moeten beloftes van led-verlichting borgen |
| Led-verlichting biedt veel beloftes voor de toekomst als het aankomt op een verbeterde energie-efficiëntie, levensverwachting en nieuwe verlichtingstoepassingen. Maar hoe weten toepassende partijen zoals installatiebedrijven, maar ook eindgebruikers dat zij verzekerd zijn van kwalitatieve led-verlichting? DEKRA en OliNo zijn twee partijen die door respectievelijk een led-keurmerk en led- metingen helderheid proberen te creëren. |
Keurmerk
DEKRA kondigde inmiddels drie jaar geleden de komst van het keurmerk aan. Het keurmerk wordt toegekend aan led-producten waarvan de prestaties en veiligheid bewezen zijn. Het keurmerk is afgelopen jaren mede ontwikkeld op verzoek van de verlichtingsindustrie. De fabrikanten willen met hoge kwaliteit hun producten zich van de massa laten onderscheiden. DEKRA Certification – het voormalige KEMA Quality – heeft tientallen jaren ervaring met het testen en certificeren van een breed scala aan verlichtingsproducten in het DEKRA Lighting Technology Centre (DLTC). Bij de led-certificeringsprocedure wordt gekeken naar de energie-efficiëntie, levensduur, lichtstabiliteit en veiligheid. Een eerste beoordeling bestaat uit laboratoriumtesten en een evaluatie van de fabriek, het kwaliteitsmanagementsysteem en de testprocedures van de fabrikant. Dit wordt gevolgd door een jaarlijkse beoordeling om te controleren of nog steeds aan alle vereisten wordt voldaan. Na drie jaar wordt de gehele certificeringsprocedure volledig herhaald. Het DEKRA LED Keurmerk wordt toegekend voor zowel lampen als armaturen; en voor de consumenten- en professionele markt. Waar Lemnis Lighting in 2011 voor haar Pharox led-lamp voor de consumentenmarkt het eerste keurmerk in ontvangst mocht nemen, deed LedNed dit in hetzelfde jaar voor een led-lamp geschikt voor de professionele markt. BB-Lightconcepts nam afgelopen jaar als het eerste bedrijf het keurmerk voor een led-armatuur in ontvangst. DEKRA Certification verwacht in de komende jaren een forse groei van het keurmerk. |
Kwaliteitsmetingen
Het is echter niet alleen een keurmerk dat bijdraagt aan de borging van het succes van led-verlichting. Ook kwaliteitsmetingen leveren een significante bijdrage. OliNo is een van de onafhankelijke organisaties die led-verlichting test en zo de informatievoorziening wil bevorderen. Via professionele lichtmetingen informeert men eindgebruikers over de werkelijke prestaties van led-verlichting. In de afgelopen jaren heeft OliNo de grootste publieke Nederlandse database van onafhankelijke lampmetingen gerealiseerd. |
| De meetrapporten van OliNo bevatten belangrijke gegevens zoals de kleurtemperatuur, de efficiëntie en de S/P-ratio. Geavanceerde meetapperatuur die gebruikt wordt zijn onder meer de kleurspectrometer, luxmeter en oscilloscoop. |
| Ooggevoeligheidscurve, kleurendriehoek, candela, lumen en lux. Het zijn enkele van de belangrijke en meest voorkomende begrippen in de led-verlichting. In ‘Led verdiept’ worden deze begrippen uitgebreid belicht. |
DezeTekstIsVanLeoHooijmansGalileoNoordwijkFacilitaireInformatieOnline
Ooggevoeligheidscurve
Het oog van de mens maakt gebruikt staafjes en kegeltjes. Uit wetenschappelijk onderzoek in de afgelopen decennia is gebleken dat de staafjes gevoeliger zijn dan de kegeltjes. Ook worden ze voor verschillende toepassingen gebruikt. De staafjes functioneren vooral bij een niveau van laag omgevingslicht (zoals bij schemer en in de nacht), terwijl kegeltjes op lichte momenten optimaal werken. De werkwijze van staafjes en kegeltjes worden weergegeven in zogenaamde ooggevoeligheidscurves. Die tonen hoe gevoelig beiden zijn voor verschillende kleuren of golflengtes van licht. Met deze ooggevoeligheidscurves wordt duidelijk dat staafjes gevoelig zijn voor blauw-groen licht en niet gevoelig zijn voor rood licht. Wanneer men verlichting maakt voor lage lichtomstandigheden zoals voor parkeergarages en de openbare ruimte, dan is het het meest efficiënt om licht te genereren in het scotopische gevoeligheidsgebied van de curve. |
 |
| In de afgebeelde ooggevoeligheidscurve stelt de grijze curve de relatieve ooggevoeligheid voor voor omstandigheden waarbij er voldoende licht aanwezig is (bijvoorbeeld overdag en in goed verlichte vertrekken, bij het zogenaamde fotopisch zicht) en de rode curve de ooggevoeligheid voor omstandigheden waarbij er weinig licht aanwezig is (bijvoorbeeld ’s nachts bij het zogenaamde scotopisch zicht). |
 |
Kleurendriehoek
Rood, groen en blauw zijn de drie primaire kleuren. Door deze kleuren (additief) te mengen kunnen miljoenen kleursoorten samengesteld worden. Al die kleuren worden overzichtelijk samengevat in de zogenaamde kleurendriehoek (zie afbeelding). De kleurendriehoek bestaat uit een assenstelsel met de coördinaten X en Y. De drie primaire kleuren R(ood), G(roen) en B(lauw) liggen op de hoekpunten van de driehoek. Langs de zijden van de driehoek gaat de kleur geleidelijk over van de ene kleur in de andere. Tussen de rode en de groene hoek wisselen de kleuren, net zoals bij een regenboog, van rood via geel naar groen. Het is dan ook de kleurendriehoek van waaruit de meer bekende kleurencirkel afgeleid wordt. |
De relatie van candela, lumen en lux
Candela, lumen en lux zijn de bekendste lichttechnische basiseenheden. In de verlichtingstechniek beoordeelt men licht met behulp van deze basiseenheden. |
| Candela, afgekort tot cd, is het Latijnse woord voor kaars. Candela is de eenheid die gebruikt wordt voor het uitdrukken van lichtsterkte in een bepaalde richting (in lumen/Steradiaal (Sr)). De lichtsterkte geeft aan hoeveel licht zich bevindt in ieder stukje van een lichtbundel (een lichtbundel is het geheel van een aantal lichtstralen). Eén candela komt ongeveer overeen met de lichtsterkte van een gewone kaars. Ter illustratie: een traditionele gloeilamp van honderd watt heeft een lichtsterkte van ongeveer honderdtwintig candela. De lichtsterkte van led’s en led-lampen wordt uitgedrukt in millicandela, afgekort tot mcd. Duizend millicandela is weer gelijk aan één candela. |
| De eenheid lumen wordt op haar beurt gebruikt voor het aanduiden van de totale lichtstroom in een lichtbundel. |
| Een lichtbundel met een sterkte van één candela en een ruimtehoek van één steradiaal heeft een totale lichtstroom van één lumen. De steradiaal is daarbij de SI-eenheid – van het Internationale Stelsel van Eenheden – voor ruimtehoek. Dit betekent dat één candela gelijk is aan één lumen per steradiaal. Hier komt de eenheid lux in beeld. Want wanneer een lichtbundel met een sterkte van één lumen op een oppervlak van één vierkante meter valt, geeft dit een verlichtingssterkte van één lux. Eén lux is dus gelijk aan één lumen per vierkante meter. |
Voor verlichting wordt de sterkte uitgedrukt in lux een belangrijke eenheid. Dit is namelijk de maat voor de helderheid waarmee een oppervlak wordt uitgelicht. In tegenstelling tot de lichtsterkte in candela, die de lichtsterkte uitdrukt, heeft de verlichtingssterkte dus betrekking op het verlichte oppervlak. Lux is daarmee de internationale eenheid van verlichtingssterkte als maat voor hoeveel lichtstroom wordt verdeeld over een bepaald gebied.
Met verlichting wil men zo veel mogelijk licht (uitgedrukt in lumen) met zo weinig mogelijk energie (uitgedrukt in watt) genereren. De lumen/watt-verhouding geeft aan hoe efficiënt een lamp de energie omzet in licht en is het best zo hoog mogelijk. |
| Mensen die in de verlichting werken praten geen abracadabra! Dit is wat ze bedoelen... |
Armatuur: dit is het apparaat dat dient voor het verdelen, filteren of vervormen van het licht van led’s. Het armatuur bevat alle componenten die nodig zijn voor het bevestigen en beschermen van de led’s en voor aansluiting ervan aan de voedingsspanning.
|
Bewegingsdetector/sensor: een onderdeel dat beweging herkent en lamp laat aanspringen en doven als er wel of geen beweging wordt waargenomen.
|
| Candela (cd): de eenheid die gebruikt wordt voor het uitdrukken van lichtsterkte. De lichtsterkte geeft aan hoeveel licht zich bevindt in ieder stukje van een lichtbundel (een lichtbundel is het geheel van een aantal lichtstralen). De lichtsterkte van led’s en led-lampen wordt uitgedrukt in millicandela (mcd). Duizend millicandela is gelijk aan één candela. |
| CRI: Color Rendering Index, oftewel kleurweergave-index. De CRI-waarde duidt met een getal aan hoe goed een lichtbron in staat om de échte kleuren van objecten te laten zien. Het is een schaal tussen de één en de honderd. Hoe hoger het getal, hoe beter de kleurweergave. |
| DALI: Digital Addressable Lighting Interface (DALI) is een veel gebruikt communicatieprotocol om verlichting aan te sturen. Dali is een open standaard van de grote internationale fabrikanten om licht digitaal te regelen en wordt veel in de gebouwde omgeving gebruikt. |
| Downlighter: een niet verstelbaar inbouw- of opbouwarmatuur met een omlaag gerichte lichtbundel. |
| Dynamische verlichting: het ritme van dag en nacht, de seizoenen en het weer scheppen voortdurend veranderende lichtscenario’s in de loop van de dag. Dynamische verlichting is een geavanceerde oplossing die de gunstige effecten van daglicht naar binnen brengt. Het levert een stimulerend ‘natuurlijk’ licht dat het gevoel van welzijn van mensen verhoogt. |
Fotopisch zicht: het kijken bij goede verlichting. De menselijk oogpupil is bij deze nauw en de maximale lichtgevoeligheid van het netvlies ligt bij een golflengte van 555 nano- meter (nm, groen).
Kleuren kunnen in deze situatie goed worden waargenomen. |
| Kleurtemperatuur: de kleurtemperatuur geeft aan hoe warm of koud het licht is. Denk ter vergelijking aan een gloeiend ijzer. Dat is kersrood bij duizend graden Celsius en witheet bij veertienhonderd graden Celsius. Kortom, hoe hoger de temperatuur des te koeler de lichtkleur wordt. Bij lampen wordt de temperatuur van platina als maatstaf genomen en uitgedrukt in Kelvin (K). |
| Kleurweergave: zie CRI (Color Rendering Index), oftewel kleurweergave-index. |
| Led: led is een afkorting van Light Emitting Diode, oftewel licht zendende halfgeleider. Een led zet elektrische energie om in elektromagnetische straling. De golflengten van de uitgezonden straling liggen in het gebied van het zichtbare licht (rood, groen en blauw) en het infrarood. |
| Lichtstroom: het vermogen dat door de lichtbron in de vorm van zichtbare straling wordt uitgezonden. De lichtstroom f heeft de eenheid lumen (lm). |
| Lichtvervuiling: de verhoogde helderheid van de nachtelijke omgeving door kunstlicht. |
| Light Output Ratio (LOR): de verhouding tussen de totale hoeveelheid licht die wordt uitgestraald door een armatuur en de totale lichtopbrengst van de lampen die erin branden. De lichtopbrengstverhouding is altijd kleiner dan één. |
| Lumen/watt-verhouding: met verlichting wil men zo veel mogelijk licht (uitgedrukt in lumen) met zo weinig mogelijk energie (uitgedrukt in watt) genereren. De lumen/watt-verhouding geeft aan hoe efficiënt een lamp de energie omzet in licht en is het best zo hoog mogelijk. |
| Luminantie (Cd/m.): oftewel lichtintensiteit. Alle lichtgevende vlakken hebben een bepaalde luminantie omdat ze licht doorlaten of reflecteren. De luminantie is dat je oog ziet en onafhankelijk van de afstand. Als je verblind wordt, is de luminantie te hoog. De eenheid is Candela per vierkante meter. |
| Lux: lux is de internationale eenheid van verlichtingssterkte; een maat voor hoeveel lichtstroom (uitgedrukt in lumen) wordt verdeeld over een bepaald gebied. |
| Luxmeter: instrument om rechtstreeks verlichtingssterkte te meten, bestaande uit een meetkop en een uitleestoestel. |
| Mesopisch zicht: overgang tussen fotopisch en scotopisch zicht. |
| Puntvormige lichtbron: een lichtbron is puntvormig als de afstand tussen het te verlichten vlak en het armatuur groter of gelijk is dan tien maal de lengte van het armatuur. |
| Ra (kleurweergave): de kleurweergave of Ra is een gestandaardiseerde schaal van nul tot honderd. Honderd staat hier gelijk met het daglicht of het licht van een gloeilamp. Het daglicht is een samenstelling van diverse kleuren: van ultraviolet tot infrarood of van het volledige kleurenspectrum, net zoals dat van de gloeilamp. De Ra-waarde duidt aan in welke mate de kleuren aanwezig zijn in de lichtbron. |
| Reflector: een helder reflecterend materiaal dat achter of rondom een groot deel van een lamp wordt aangebracht met als doel het verhogen van de lichtopbrengst. |
| RGB: term gebruikt om kleurenmixen met licht aan te duiden. Led’s hebben de mogelijkheid om Rood, Groen en Blauw (RGB) te mengen en miljoenen verschillende kleuren te creëren. |
| S/P-ratio: de verhouding tussen de scotopische luminantie S en de fotopische luminantie P voor het betreffende kleurenspectrum. Lichtberekeningen worden gedaan op basis van de dag-ooggevoeligheidscurve, oftewel bij een scotopische (S) lichtomstandigheid. Bij duister is er fotopische (P) lichtomstandigheid. Hoe hoger de S/P-ratio, hoe beter een lamp inzetbaar is voor verlichting op lage omgevingsverlichtingsniveaus. |
| Scotopisch zicht: het kijken bij weinig licht. De oogpupil is wijd en de maximale lichtgevoeligheid van het netvlies ligt bij een golfl engte van 505 nanometer (nm, blauw-groen). Kleuren worden niet of nauwelijks waargenomen. |
| Verlichtingssterkte: de verlichtingssterkte van een bepaalde oppervlakte komt overeen met de lichtstroom (het aantal lumen) dat erop invalt per vierkante meter en dit alles op één meter afstand van de lichtbron. Horizontale verlichtingssterkte duidt het licht op een tafel of vloer, verticale verlichtingssterkte duidt het licht tegen een deur of muur. |
|
COLOFON
Dit document is een weergave vanuit de LED ALMANAK, catalogus en naslagwerk LED EXPO 2014.
Met toestemming van Rolf Heynen (Led Expo) vertaald uit .pdf naar .html door leo@hooijmans-noordwijk.nl ten behoeve van het kennisplatform Facilitaire Informatie Online.
Voor informatie over de volgende LED EXPO klik op onderstaand plaatje in de blauwe kaderadvertentie:
LEDEXPO - Vakbeurs voor ledspecialisten
In februari in de Brabanthallen in Den Bosch
Voor inkopers, gebouwenbeheerders, facilitymanagers, architecten, projectinrichters, zorg- en onderwijsinstellingen, enzovoort!
voor webinformatie klik op het plaatje.....
|
 |
(1312-01)
Bezoekers keken naar de volgende links in ons kennisplatform:
 |
licht
door leo hooijmans
mede mogelijk gemaakt door facilitaire vakbeurs online
|
 |
lucht
door leo hooijmans
mede mogelijk gemaakt door s&pm facility
|
 |
op den duur is er maar één vervanging voor energie: de zon!
uit dak+bouw 2009, html-vertaling leo hooijmans
mede mogelijk gemaakt door facilitaire informatie online |
 |
nederland krijgt nieuwe energie
door diverse politieke partijen
mede mogelijk gemaakt door facilitaire aanbieders online |
 |
geluid
door leo hooijmans
mede mogelijk gemaakt door bureau galileo |
|
|
DezeTekstIsVanLeoHooijmansGalileoNoordwijkFacilitaireInformatieOnline
Dit document niet uitprinten, aub. Denk aan het milieu en uw onkosten.
Wilt u het nog een keer lezen maak een bladwijzer (favoriet).
Wilt u het artikel door een ander laten lezen, stuur een link door.
|
deze informatie wordt u aangeboden door ledexpo |
mede mogelijk gemaakt door facilitaire vakbeurs online
ledexpo, het feest van het licht
vakbeurs voor ledspecialisten
in februari in de Brabanthallen in Den Bosch!
voor presentatie klik op plaatje..... |
 |
(1407-01)
facilitaire vakbeurs online
nog nooit wat adverteren zó doelgericht en zó lang houdbaar!
365 dagen per jaar/24 uur per dag.
voor presentatie klik op plaatje..... |
|
(1107-01)
|
facilitaire-informatie-online.nl ©
ingevoerd op 20 juli 2013
het laatst gewijzigd op
13-03-2019
voorwaarden voor gebruik/bezoek van deze website: klik hier....
(de kleine lettertjes, maar dan iets groter)
|
|
