Combinatie foto (bewerking leo@hooijmans-noordwijk.nl)
Het Atrium gebouw & de Stibbe Torens, Amsterdam
De Haagse Poort & De Centrale, Den Haag
LeoHooijmansGalileoNoordwijkFacilitaireInformatieOnlineHoezo??
Introductie
Het Atrium Gebouw- Amsterdam
De Atrium Torens - Amsterdam
De Haagse Poort - Den Haag
De Centrale - Den Haag
[naar top] - [naar index]
Introductie
Het speelde zich af eind jaren '80. Ik was werkzaam voor een projectinrichter die meubelen uit Zwitserland importeerde. Lista kantoormeubelen en Giroflex stoelen. Het was geen dozen schuiven, maar daadwerkerlijk aan tafel zitten met de opdrachtgever om, meestal, een ruimteprobleem op te lossen.
In die tijd kwam ik in contact met het MBO (Maatschappij voor BedrijfsObjecten N.V.), de vastgoedafdeling van de NMB (Nederlandse Middenstands Bank), nu ING Bank (Internationale Nederlanden Groep). Wij mochten hun inrichting realiseren in het Atrium gebouw in Amsterdam. Het Atrium gebouw was een project van het MBO.
Het contact was zo goed, dat we zelf als projectinrichter verhuisden naar het Atrium gebouw aan de Zuidas van de A10 (de ringweg om Amsterdam).
Als gezamelijke buren was het een enerverende tijd.
In die jaren was ik net overgestapt van het tekenen op de tekentafel naar het teken op de Macintosh (Apple). Kunt u het zich voorstellen. Het tekenen van een A1 tekening
(840 x 594 mm) op een zwart/wit schermpje van 8 inch (ca.18x12cm). Het uitprinten op A-viertjes geschiedde via een matrixprinter en duurde uren. Daarna de velletjes A-4 aan elkaar plakken. Naar de lichtdrukkerij om er één A-1 tekening van te laten afdrukken :-).
Bij de MBO-medewerkers kreeg ik al snel de naamsbekendheid dat ik verstand had van kantoorinrichten. En dat ik de handigheid had om dat snel in tekeningen aantoonbaar te maken.
Jan Doets was er directeur. Met hem had ik weinig te bespreken, maar op de achtergrond wist hij goed waarmee ik bezig was. Dat bleek wel uit de korte vriendelijke
gesprekken in de wandelgangen.
Jan Klomp was er chef interne dienst. Met hem had ik veel contact voor de dagelijkse (na)bestellingen
voor meubelen en vooral voor veel hangmappen.
Mees van der Kamp en Jan van Hensbergen waren de contactpersonen voor de vastgoed verkoop/verhuur en vastgoed ontwikkelingen. En dat ging maar door in die tijd. Buiten de inrichting van het MBO kreeg ik regelmatig het verzoek om presentaties te maken voor hun projectplannen.
Vandaar dat ik u op deze pagina informatie ga brengen over vier kantoor-gebouwen waarbij ik voor presentaties mocht zorgen. Drie kantoren die zijn gerealiseerd. Het' Atrium gebouw', de' Atrium Torens' in Amsterdam en de 'Haagse Poort'
in Den Haag. 'De Centrale' in Den Haag is niet gerealiseerd.
Vandaar de kopregel van deze pagina 'Vier op een rij, één hoort er niet bij!'.
Leo Hooijmans, Noordwijk 21 september 2011.
[naar top] - [naar index]
 |
Foto vanaf de ringweg A-10. (leo@hooijmans-noordwijk.nl)
Het Atrium gebouw
Het Atrium gebouw is geen nieuwbouw maar een verbouwing (renovatie mag ook) van het oude NMB hoofdkantoor (Nederlandse MiddenstandsBank). Als je op internet van dit oude hoofdkantoor informatie opzoekt, kom je bijna niets tegen. In het stadsarchief van Amsterdam zijn er nog wat foto's in de databank, maar dat was alles wat ik kon vinden. Toch jammer dat historische informatie en cijfers zo snel alweer verdwijnen. Uit mijn eigen herinnering meen ik het kantoor in de eind jaren '70 nog één of tweemaal bezocht te hebben. Het waren de kantoortuinen die toen de trend aangaven. IBM, PTT en de banken deden daaraan driftig mee. Ik kan me nog herinneren dat de werkvloeren ongeveer 1000 m2 groot waren. Bij de NMB was gekozen voor Gispen meubelen. De kasten en scheidingwandjes waren ongeveer 130 cm hoog. Als men van de werkplek opstond kon je alle kanten heenkijken en.... iedereen kon je zien. De inrichting van het NMB hoofdkantoor was het voorbeeld, waarom de kantoortuinen mislukt zijn.
(Zie het artikelen over storingen. Onderaan deze pagina is er een link naar het artikel)
NMB hoofdkantoor ca. 1974
(foto stadsarchief Amsterdam) |
 |
Het kantoor aan de Eduard Van Beinumstraat 2 kwam echter bij de nieuwbouw van het (toen) nieuwe hoofdkantoor 'de Amsterdamse Poort' in Zuid-Oost leeg te staan.
Omdat in de jaren '70 het NMB kantoor zo grootschalig was neergezet
had de NMB 1987 het probleem om het kantoor met de grote kantoorvloeren in één keer te verhuren aan een ander bedrijf. Zoveel grote bedrijven waren er niet in Amsterdam. Men kwam voor de keuze te staan het pand geheel te slopen of indeelbaar te maken als zakencentrum voor meerdere grote en kleine bedrijven.
Het totaal slopen en het afvoeren van het puin zou al op een verschrikkelijk hoog bedrag komen. In die jaren begon men te beseffen dat in de nieuwbouwprijs en het gebruik van een band ook met de sloopkosten van een gebouw rekening diende te houden. (In het artikel over het XX kantoor staat hierover informatie te lezen.)
Er werd door de vastgoed organisatie besloten om het gebouw te strippen en op de grote vloeren van de (toenmalige) twee torens grote gaten te maken om daglichttoetreding te krijgen tot de middelste kantoorruimten. Hierdoor ontstonden de atriums, waaraan het gebouw de naam heeft te danken.
Daglichttoetreding was een heet hangijzer in de Arbowet. In de oostelijke toren vanaf de eerste bouwetage, in de zuid-westelijke toren vanaf de vijfde bouwetage. De entree voor taxi's, bussen en wandelaars was op de eerste bouwetage. De entree vanaf de parkeergarage (vanonder de snelweg) was op de zogenaamde begane grond. Op deze begane grond werd het restaurant en de archiefruimten ondergebracht. Deze entree op de begane grond kwam in een nieuw aangebouwde toren. Deze toren had geen atrium in het midden, maar aan de zuidkant, waardoor een gigantische glasgevel ontstond. Hiervoor moest een speciaal gebouwde stalen constructie zorgen dat de glasgevel niet naar binnen zou waaien bij stormachtig weer uit zuidelijke richting en ook niet uit het gebouw gezogen wordt bij storm uit het noorden.
 |
Totale oppervlakte van het Atrium gebouw. Ongeveer 80 bij 100 meter!
Voor mijn werk (het inrichten van kantoren) kwam ik in contact met het MBO. Ze zouden als vastgoedontwikkelaar zelf ook van het Atrium gebouw gebruik gaan maken. Ik had gelijk een haat-liefde verhouding met het gebouw. Aan de ene kant had het verbouwde pand een prachtige uitstraling met zijn roodbruine marmer platen aan de buitengevel. Je kreeg het gevoel dat het pand er zo al jaren geleden was neergezet. Geen nieuwbouw die opvalt of uit de toon valt. De eerste plaatjes deden mij ook denken aan de Jugendstil tijd. Een bouw- en kunststroming die tussen 1880 en 1914 op verschillende plaatsen in Europa populair was.
Aan de andere kant kwam ik al snel de handicaps tegen. Het oorspronkelijke gebouw was gebouwd voor kantoortuinen. Het had een afwijkende bouwmoduul voor wat men in de jaren '70 tot heden, een goed moduul voor een kantoorgebouw vond. Een goed indeelbaar kantoorgebouw bestaat uit modulen van 180 cm. De kolommen dus op 360, 540 en/of 720 cm. Een 90 cm bouwmoduul was nog beter, maar dan ook veel kostbaarder.
De kolommen bij het Atrium gebouw staan op 835 cm. Een van standaard afwijkende bouwmoduul kost vierkante meters. Elders op de website wordt dat nog uitgelegd. Het gebouw had nog een andere handicap. De kolommen aan de buitenkant stonden niet aan de gevel, maar ongeveer 100-150 cm naar binnen. Dat betekende in veel kamers dat een kolom in een kamer een sta in de weg was. Anekdoties was het gezicht van één van de directeuren van het MBO. Toen we zijn kamer bekeken en bespraken hoe in te richten, vroeg hij zich af of die kolom niet verplaatst kon worden. Zo zie je maar dat je gerust directeur van een vastgoedbedrijf kunt zijn, zonder dat je verstand van bouwen hebt. Een tussenoplossing was om de kolom te bekleden met spiegels, waardoor de kolom in de ruimte minder opviel. Als je dan in de kamer rondloopt moet je wel oppassen dat, door de spiegel, je niet tegen de kolom opbotst.
Andere handicaps werden door de cultuur van het MBO zelf binnengebracht. Het was geen vastgoed organisatie met de intentie om de gebouwen lang te onderhouden. Het was ontwikkelen, bouwen, een goed rendement halen in de eerste jaren en dan snel weer met dikke winst verkopen.
Aan een aantal gebeurtenissen viel dat af te lezen. In de centrale hal bijvoorbeeld werd een kostbaar systeemplafond op het laatste moment niet voorzien van kabelgoten. Daarmee werd ongeveer een bedrag van 80.000 gulden bespaard. De kosten liepen uit de hand, dus dit was een adhoc besluit van de directie. Binnen de zes jaar dat ik daar kantoor gehouden heb, heb ik het systeemplanfond velen malen opengebroken zien worden. Dit om telecomkabels voor bewoners
aan te leggen of uit te breiden. Na iedere drie keer openleggen en weer mooi afwerken kon een groot gedeelte van het plafond weer nieuw aangelegd worden. Mijn inziens een tienvoudig bedrag aan kosten naar aanleiding van een stom besluit om investeringskosten te verlagen.
 |
 |
Een ander voorbeeld waren der roltrappen in de centrale hal. De trend was toen om roltrappen automatisch te laten werken als er mensen kwamen aanlopen. De kosten van energie en onderhoud van de roltrappen zouden over een groot aantal jaren fiks lager uitvallen als er een automatisch start/stop systeem zou worden ingebouwd. Vooral omdat het kantoorgebouw vanwege de internationale bewoners 24 uur per dag, 7 dagen in de week open was.
Maar omdat zo'n systeem iets meer kost bij de investering werd daarvan afgezien. Jammer een gemiste kans om kosten en milieu te sparen.
De jaren die ik heb doorgebracht waren wel plezierig en succesvol. Plezierig omdat het een fijne locatie is. Ik keek uit op het zuidelijk deel van de A10. Auto's, treinen, trams en vliegtuigen vlogen letterlijk en figuurlijk voorbij. Goed te zien, maar door een behoorlijke geluidsisollatie niet tot last. Aan de overkant van de Parnassusweg werd de nieuwe rechtbank gebouwd. In het Atriumgebouw zaten daardoor (misschien) veel advocatenkantoren. Verder zaten er notarissen en vastgoedbedrijven. Bugatti's, Porsches, BMW's enzovoort reden af en aan. Door de internationale uitstraling kwam ik in contact met bedrijven die over de gehele wereld zaken deden. Naast ons kantoor zat TopNet International Networking, een bedrijfje dat contacten had met Japan. Die werkten op heel andere uren van de dag dan wij, maar toch in de overlappende uren, hebben wij veel van de (totaal andere) japanse cultuur opgestoken.
Kantoorplan Lista in het Atrium gebouw
 |
 |
Entree met balie. Daarnaast het managerskantoor!
In het gebouw werden kunst- en muzikale manifistaties gehouden. Bij de opening was er een bijzondere expositie van Geert Pouls. Geen alledaagse kunstenaar. Hij liet om de sfeer van de inhuizing te proeven, ons wat meubelen in de expositie neerzetten. Half ingepakt, alsof de verhuizing aan de gang was. Daarbij plaatste hij bakken met tulpen. Die moesten groeien, bloeien en verwelken. Hij noemde het een 'tableau vivant'. De bewoners en bezoekers van het gebouw
noemden het 'een troep', en verzochten het zo snel mogelijk op te ruimen.
Als leverancier van de meubelen hadden we er wel grappig twee stoelen neergezet, waarvan de stof met tulpen was bedrukt. Altijd in de bloei :-).
[naar top] - [naar index]
 |
De Atrium Torens
Toen het bovenstaande Atrium gebouw bijna klaar was, waren Jan van Hensbergen (MBO) en collega's alweer bezig met nieuwe projecten. Een van de projecten was een nieuwbouw met twee torens, direct naast het Atrium gebouw. In eerste instantie werden die de Atrium Torens (ook wel Atrium Twin Towers) genoemd. Later werden ze bekend als de Stibbe Torens. Genoemd naar de eerste gebruiker advocatenkantoor Stibbe. Dit kantoor zit in toren B. Toren A is in gebruik bij AkzoNobel.
Persoonlijk werd ik geconfronteerd met de torens toen er nog niets verhuurd was. Ik kreeg het verzoek om eens naar de indeelbaarheid van het kantoor te kijken en wat proefplannen te maken om de etages in te richten.
De plaats van de liften met entree naar de etages waren zo gepland dat elke vloer voor één of twee gebruikers kon worden ingedeeld. Ik heb toen een indeling gemaakt voor twee gebruikers/bedrijven en laten zien hoe een teamkantoor (kantoortuin) of kamerkantoor de etage zou kunnen invullen.
De etages hadden een bijzonder vloeroppervlak door de kromming in de gevel. Bij een open kantoor kwam dat binnen mooi tot zijn recht. Bij een kamerindeling ging dat grotendeels verloren. Bovendien kregen de kamers aan de gekromde zijde een konische vorm. Ogenschijnlijk kreeg men een grote kamer met een grote ruimte aan de gevelzijde. De gangzijde was echter kleiner. Soms te klein om er een kast tegen de wand naast de deur te plaatsen.
In verband met de plaatsing van de wanden had men weer iets bijzonders bedacht bij het MBO. De wandaansluitingen aan het plafond zaten niet midden op de bouwmoduul van 360 cm, maar waren op ongeveer 60 cm aan beide zijden van de bouwmoduul geplaatst. Hierdoor was het mogelijk om grotere en kleinere ruimten te creëren. Slim aan de ene kant. Directeuren geef je een grotere kamer dan het sectretariaat, maar met haantjes binnen het bedrijf is er dan altijd strijd om de grootste kamer, natuurlijk.
Kijk maar eens naar de tekeningen en doe u er uw voordeel mee. Kijk wel door de oogwimpeers naar de meubelstijl van de jaren '80-'90. :-)
Meer plaatjes volgen nog!
[naar top] - [naar index]
 |
(fotobewerking leo@hooijmans-noordwijk.nl)
De Haagse Poort
De bovenstaande Atrium torens waren nog niet klaar of er gebeurde wat met organisatie van het MBO. ING en Nationale Nederlanden fuseerden en de vastgoed afdelingen werden op één hoop geveegd. Het MBO mocht uit het mooie Atrium gebouw uit Amsterdam verhuizen naar het mooie nieuwe gebouw 'De Haagse Poort' in Den Haag. Het eerste kantoorgebouw over de snelweg in Den Haag. Misschien zelfs wel in Nederland. Of het ene of andere gebouw nou mooier was, was niet de discussie. Maar het cultuurverschil tussen MBO (ING Vastgoed) en Nationale Nederlanden Vastgoed was behoorlijk pittig. Medewerkers van Nationale Nederlanden waren gewend om in teamkantoren en/of kantoortuinen te werken. Volgepropt tot op de vierkante centimeter. MBO medewerkers waren paradepaardjes en zeker in het Atrium gebouw gehuisvest in ruime (eigen) kamerkantoren.
Toen de facilitaire medewerkers van beide fusiepartners aan tafel gingen bleek het verschil in vierkantemeters-inzicht te groot om er zelf uit te komen. Er werd hulp gezocht om de meters en vooral de ruimtevorm voor het MBO te verdedigen. Door mijn kennis van vierkantemeter planning kon ik het MBO (onderbouwd) aan meer vierkante meters helpen.
Grappig was om te ervaren, dat Nationale Nederlande als de ontwikkelaars van 'De Haagse Poort'
zelf niet helemaal wisten hoe de bouwmoduul van het ontwerp in elkaar stak. Op sommige plaatsen konden wel en op sommige plaatsen konden geen verplaatsbare scheidingswanden geplaatst worden. Leuk als je dat als buitenstaander dat aan hen mocht laten zien.
(enkele sfeerfoto's uit de brochure 'eigentijdse architectuur in menselijk perspectief')
Men kan niet ontkennen dat het de vastgoedafdeling van ING/Nationale Nederlanden aan lef ontbrak. Kijk maar naar het kantoor in de 'Amsterdamse Poort in Amsterdam Zuid-Oost, de 'Scheve Schaats' aan de ringweg A10 in Amsterdam-Zuid en de het gebouw 'Delftse Poort' aan de Weena in Rotterdam. 'De Haagse Poort', letterlijk een poortgebouw over de snelweg Den Haag-Utrecht. Dat kan problemen met zich meebrengen. Die vielen mijn inziens wel mee. Aan eentje moest er wel hard gewerkt worden. Door de constructie en het gangenstelsel was er in het begin een behoorlijk probleem.
Als de grote magazijndeuren aan het einde van het gebouw open gingen voor goederentransport, dan klapten de klapdeuren op de brug heen en weer en vlogen de papieren
van de bureau's. Er moest intern een constructie aangebracht worden om dit verder te voorkomen. Zo-iets kost wel wat, maar daarna was het weer windstil op kantoor :-)
[naar top] - [naar index]
 |
Technische tekeningen van 'De Centrale'
De Centrale
Bijna gelijktijdig met de verhuizing van het MBO van Amsterdam naar Den Haag speelde zich de voorbereiding af van een project in Den Haag. De Centrale Arbeiders- Verzekerings- en Deposito-Bank was overgenomen door Reaal Verzekering. De vrijgekomen locatie in Den Haag was een prooi voor de vastgoed ontwikkelaars van ING/Nationale Nederlanden. Er werd een prachtig plan gemaakt met de projectnaam 'De Centrale'.
Er werd door architectenbureau Kohn Pedersen Fox
in Londen een, technisch gezien, geweldig gebouw getekend. 'De Centrale -het zakengebouw-. Twee parkeerlagen, laagbouw tot zeven verdiepingen en daarboven twee torens waarin de lift op de 27e etage de laatste uitstap bood.
Bijzonder zou de mogelijkheid zijn om tot op de 27e etage individueel
een raam te kunnen openen. Hiervoor zou een speciaal technische voorziening worden gebouwd. Tot die tijd was het onmogelijk om op hooggelegen etages een raam te kunnen openen.
 |
 |
Door een reklame- en marketingbureau uit Londen werd er een presentatie-folder uitgebracht met een voorbeeld hoe de vloeren op de etages
eventueel konden worden ingericht. De vastgoed organisatie van ING/Nationale Nederlanden waar daarvan niet gecharmeerd. Ze vroegen mij om dat nog eens op Nederlandse digitale leest over te doen. Ze vroegen bovendien om eens naar de indeelbaarheid te kijken van het gebouw.
Na een geld verslindend vooronderzoek, kostbaar technische
tekenwerk en plannen van een kostbaar gebouw op een dure plek in de nabijheid van het centraal station in Den Haag, konden ze wel janken om mijn commentaar.
De bouwstramien was 500x500 cm. Niet opgebouwd uit 90 of 180 cm moduul. Dus er was absoluut vierkantemeter verlies te verwachten. Of.... op de etages werd geen standaard kantoorgebouw neergezet. De kolommen stonden niet zoals gewoonlijk op snijpunten van de bouwstramien. Gewoon geen alledaags kantoorgebouw. Dus wat kan er als verlies worden aangemerkt?
Een andere kwestie waren de hoeken van het gebouw. De arbowet liet net van zich spreken in verband met inval van licht op een beeldscherm. Op hoeken van kantoorgebouwen mocht niet meer van twee kanten licht binnenvallen.
Wat was hier nu het geval. Door de (zeer) aparte
vorm van het gebouw waren er in plaats van vier hoeken wel tien hoeken aan het gebouw. Met op alle hoeken tweezijdige daglicht toetreding. Voor beeldschermwerk niet geschikt!
Men wilde graag dat ik de vloeren met kamerkantoren indeelde. En dat terwijl de kantoordiepte zich eigenlijk alleen voor kantoortuin leende.
 |
 |
Op twee manieren heb ik daar geprobeerd een redelijke oplossing voor te vinden. De lange smalle gangen werden bedeeld met portiekjes waarin de kamerdeuren naar buiten (het portiek) indraaide. Dat had het voordeel dat mensen die elkaar passeerden in de gang iets meer ruimte kregen om uit te wijken. De gangen werden door de portieken onderbroken, waardoor de lengte niet als eindeloos werd ervaren. De smalle, diepe kamers werden ingetekend met niet alledaags meubilair. Bureau's in een kromvorm. In plaats van de standaard Nederlandse opstelling van twee bureau's tegenover elkaar, werden er twee bureau's keurig in de diepte van de kamer aan elkaar gekoppeld. In zekere zin een betere oplossing dan de oeropstelling van twee bureau's tegenover elkaar.
De meerzijdige daglicht toetreding heb ik geprobeerd zoveel mogelijk op de 'normale' werkplekken te vermijden. Op de meest kritische plekken heb ik toen vergaderkamers, het bedrijfsrestaurant of managerkamers gepland. In die tijd zaten de kantoorarbeiders alwel bijna achter een PC, maar management was toen nog te gevoelig voor papier.
MEERDERE PLAATJES van De Centrale VOLGEN NOG
Het heeft niet mogen baten. De vierkante meters werden niet voldoende verhuurd om de bouw te laten starten. Net op tijd is de bouw afgeblazen. Den Haag is daardoor een kunstwerk misgelopen, maar is daardoor wel aan een kantoorgebouw ontsnapt, waarin kantoorwerk bijna onmogelijk en onbetaalbaar was.
Nu staat er de zogenaamde Hoftoren en zijn er diverse staatsbedrijven in gehuisvest.
[naar top] - [naar index]
DezeTekstIsVanLeoHooijmansGalileoNoordwijkFacilitaireInformatieOnline
Dit document niet uitprinten, aub. Denk aan het milieu en uw onkosten.
Wilt u het nog een keer lezen maak een bladwijzer (favoriet).
Wilt u het artikel door een ander laten lezen, stuur een link door.
