«« beveiliging & veiligheid


dit artikel wordt mede mogelijk gemaakt door
saval en facilitaire aanbieders online


Saval
Wij weten alles over vuur en veiligheid
!



voor bedrijfspresentatie klik op foto......


(1209-02)

Facilitaire Aanbieders Online


voor zoeken naar producten/diensten en verenigingen
klik op foto....





voor het artikel klik op onderstaand plaatje

branddetectie &
ontruimingsalarmering


door margarethe kobes en kees van toer
mede mogelijk gemaakt door facilitaire aanbieders online






































«« beveiliging & veiligheid



Branddetectie & ontruimingsalarmering


mede mogelijk gemaakt door saval en facilitaire aanbieders online

Infrarood detectie (foto protec brandbeveiliging)

Branddetectie & ontruimingsalarmering
LeoHooijmansGalileoNoordwijkFacilitaireInformatieOnlineHoezo??
Index
Inleiding

Drie fasen van het menselijk gedrag bij brand
Eisen voor ontruimingsalarminstallaties
Typen geluidssignalen wereldwijd
Reactie op een ontruimingsalarmsignaal

Effectiviteit van het ontruimingsalarmsignaal
Gesproken mededeling noodzaak of niet?
Meer informatie

[naar top] - [naar index]

In gebouwen met een verhoogd risico in relatie tot brand en ontruiming is automatische branddetectie en ontruimingsalarmering noodzakelijk. Er zijn sterke aanwijzingen dat een ontruimingsalarmsysteem met een gesproken bericht het meest serieus wordt genomen ten opzichte van een alarm met alleen een toonsignaal. Een ontruimingsalarmsignaal met gesproken mededeling kan daarom niet alleen in grote gebouwen, waarvoor een type A-systeem verplicht is, maar ook in andere typen gebouw wenselijk zijn. In dit artikel wordt allereerst ingegaan op hoe mensen in het algemeen op signalen van brand reageren. Dit wordt beschreven aan de hand van de drie fasen van het menselijk gedrag bij brand. Verder wordt ingegaan op de aspecten die van belang zijn om mensen zodanig te alarmeren dat de signalen van brand al in een vroeg stadium goed worden geïnterpreteerd.

[naar top] - [naar index]

Drie fasen van het menselijk gedrag bij brand
Het menselijk gedrag bij brand kent drie fasen, waarin de volgende basisactiviteiten worden uitgevoerd:
- bewustwording van gevaar (periode van bewustwording)
- beoordeling van en reactie op gevaarsignalen (periode van besluitvorming)
- uitvoeren van een actie, zoals het vluchten naar een veilige plaats (periode van verplaatsing).

In het beginstadium van een brand zijn de signalen van gevaar vaak niet erg duidelijk, waardoor er bij de aanwezigen onzekerheid over de situatie ontstaat. Zo geeft een brandlucht in een restaurant misschien niet meteen aanleiding om te vluchten, en kan een sfeervolle situatie met ‘koud vuurwerk’ ineens omslaan naar een bedreigende brandsituatie terwijl de mensen die aanwezig zijn dat niet meteen door hebben. Verder bepaalt de situatie voor een groot deel of de gevaren van brand goed worden geïnterpreteerd. Uit experimenten is bijvoorbeeld gebleken dat mensen die alleen in een ruimte aanwezig zijn eerder reageren op de aanwezigheid van rook dan mensen die zich samen met anderen in een ruimte bevinden. Verder zijn mensen geneigd de eerste signalen van gevaar, zoals een brandalarm of het zien van vlammen, te negeren in plaats van direct te vluchten of de brand te bestrijden. Mensen reageren over het algemeen pas als de situatie al zeer kritiek is. De snelle rookontwikkeling vormt bij een lange(re) periode van besluitvorming veelal het grootste probleem. De meeste dodelijke slachtoffers bij brand zijn namelijk te wijten aan inhalatie van rook en giftige verbrandingsgassen. Een snelle start van de ontvluchting is dan ook essentieel.

Een situatie van ontvluchting bij een brandalarm leidt veelal tot een verhoogd stressniveau. Het verhoogde stressniveau bij brand kan veroorzaakt worden door een overschrijding van de informatieverwerkingscapaciteit of een confrontatie met een onbekende situatie. Maar ook het doordringende geluid van het alarmsignaal kan tot stress leiden. Te veel psychische stress heeft een negatief effect op de besluitvorming en de reactie van mensen . Daarom is het van belang om bijkomende stress – veroorzaakt door een onduidelijke ontruimingssituatie - te vermijden.

[naar top] - [naar index]

Eisen voor ontruimingsalarminstallaties
Volgens het Gebruiksbesluit 2008 moet een ontruimingsalarminstallatie voldoen aan de NEN 2575 en aan een door burgemeester en wethouders goedgekeurd programma van eisen. Een installatie kan zijn uitgevoerd met stil alarm (met attentiepanelen en optische signaalgevers), luid alarm (met akoestische signaalgevers) of een combinatie van stil en luid alarm. In een gebouw waarin veel mensen aanwezig zijn is een omroepinstallatie voor gesproken mededelingen, een zogeheten A-systeem, vereist.
Bij een A-systeem is de ontruimingsalarminstallatie gekoppeld aan een brandmeldinstallatie, waarbij de voeding van beide installaties gescheiden van elkaar moeten worden uitgevoerd. Een B-systeem is een standaardsysteem met uitsluitend toonsignalen en is tegenwoordig meestal geïntegreerd in een brandmeldsysteem.

[naar top] - [naar index]

Typen geluidssignalen wereldwijd
Wereldwijd kennen we verschillende geluidssignalen voor een ontruimingsalarm. Er is geen eenduidigheid in de toegepaste signalen, ook niet binnen Europa. Voorbeelden van geluidssignalen zijn het slow-whoop signaal (1), dat in Nederland wordt toegepast, het Hi-Lo signaal (2) dat onder andere in Duitsland voor komt, de Temporal-3 (T-3) toon (3), die in Canada, Noord-Amerika en Australië gebruikt wordt, een langdurig geluidssignaal op één toonhoogte (4) en een pulserend signaal waarbij korte tonen worden gegeven die in toonhoogte naar beneden glijden (5). Alleen al in Europa zijn er 7 verschillende toonsignalen met de bedoeling de mens te informeren over het gevaar wat hem of haar bedreigt. Bij producenten over de gehele wereld wordt ons alarmtoonsignaal “Dutch Slow whoop” genoemd, dat doet men omdat dit geen internationaal gehanteerd ontruimingsalarmsignaal is, maar specifiek voor Nederland bedoeld en gemaakt is.

1 Voor een geluidsvoorbeeld van het Nederlandse Slow-Whoop signaal
2 Voor een geluidsvoorbeeld van het Hi-Lo signaal
3 Voor een geluidsvoorbeeld Temporal-3 signaal
4 Voor een geluidsvoorbeeld van een langdurig signaal op één toonhoogte
5 Voor een geluidsvoorbeeld van een pulserend signaal

[naar top] - [naar index]

Reactie op een ontruimingsalarmsignaal
Om adequaat te kunnen reageren op een ontruimingsalarmsignaal is het allereerst nodig dat mensen het signaal herkennen en dat duidelijk is wat de reactie op het signaal moet zijn. In een onderzoek in Canada, dat ongeveer vijf jaren na de invoering van het verplichte T-3 signaal is uitgevoerd, herkende slechts 6% het T-3 signaal en 71% herkende het slow-whoop signaal. Dit betekent overigens dat ongeveer 30% het slow-whoop signaal niet herkende. Het al of niet herkennen van een brandalarm leidt echter nog niet per definitie tot het gewenste effect. Uit de eerder genoemde enquête in de Verenigde Staten gaf 24% aan dat ze een brandalarm doorgaans negeren, 24% zal anderen om advies vragen en 13% gaat op zoek naar verdere aanwijzingen van brand. Dit betekent dat de ruime meerderheid bij een brandalarm naar alle waarschijnlijkheid niet direct een gebouw zal verlaten. Daarbij komt dat slechts 9% van de respondenten de inschatting maakte dat de anderen in de omgeving direct na het horen van een brandalarm zullen vluchten en 38% gaf aan dat de anderen het gebouw pas zullen verlaten als ze nadere instructies krijgen, bijvoorbeeld van een BHV-er. Het overgrote deel van de aanwezigen heeft dus geen besef van het gevaar dat met die toonsignalen wordt aangegeven.

[naar top] - [naar index]

Effectiviteit van het ontruimingsalarmsignaal
Uit diverse onderzoeken blijkt dat een ontruimingssignaal geen duidelijke aanwijzing voor brand is. Zo blijken sommige mensen (ongeveer 30%) het signaal niet te herkennen. Verder negeert de ruime meerderheid (ongeveer 61%) het signaal of gaat eerst op zoek naar aanvullende informatie. Dit komt onder andere doordat slechts weinig mensen het signaal als een echte brandsituatie interpreteren. Uit een Amerikaans onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat slechts 15% een brandalarm ook als zodanig opvat. Terwijl 42% het alarm doorgaans interpreteert als ontruimingsoefening, 24% als een test van het alarmsysteem en 18% als een ‘loos alarm’.

De effectiviteit van het ontruimingsalarmsignaal lijkt in de huidige vorm beperkt te zijn, aangezien de mens na het horen van het signaal niet direct start met de ontvluchting . Om een ontruimingsalarmsignaal effectief te laten zijn, zou het ten minste moeten voldoen aan de volgende criteria:
- Het ontruimingsalarmsignaal moet duidelijke informatie bevatten, zodat het onderscheiden kan worden gemaakt met een ander type alarmsignaal.
- Het alarmsysteem moet zodanig zijn dat het alleen een signaal afgeeft bij een echte brandsituatie. Ongewenste alarmering door een slecht functionerend systeem zou niet voor moeten komen, en als een alarmsysteem wordt getest zou dit aan de aanwezigen in het gebouw als een test kenbaar gemaakt moeten worden.
- Er moet informatie over de locatie van de brand worden gegeven, om de aanwezigen duidelijk te maken dat het om een echte brandsituatie gaat en om ze te ondersteunen bij hun overwegingen om tot actie over te gaan.
- Er moet informatie worden gegeven over wat de gewenste actie is in reactie op het brandalarmsignaal en over de beschikbare vluchtroutes.

[naar top] - [naar index]

Gesproken mededeling noodzaak of niet?
Er sterke aanwijzingen dat een ontruimingsalarmsysteem met een gesproken bericht, of informatie van een persoon die gerichte aanwijzingen geeft, het meest serieus wordt genomen ten opzichte van een alarm met alleen een toonsignaal. Een ontruimingsalarmsignaal met gesproken mededeling kan daarom niet alleen in grote gebouwen, waarvoor een type A-systeem verplicht is, maar ook in andere typen gebouw wenselijk zijn. Er moet wel worden opgemerkt dat een aantal wetenschappelijk publicaties waarop de informatie over de effectiviteit van ontruimingsalarmsystemen is gebaseerd enigszins gedateerd is (1985-2001). Dit hoeft overigens niet te betekenen dat het menselijk gedrag bij brand in de afgelopen decennia ingrijpend is veranderd. Verder moet de kanttekening worden gemaakt dat de onderzoeken vooral in de Verenigde Staten en Canada zijn uitgevoerd. Of de bevindingen van toepassing zijn op de Nederlandse situatie is zonder nader onderzoek niet met voldoende zekerheid te stellen. Maar gezien de positieve verwachtingen is het zeker de aanbeveling om de noodzaak van gesproken mededeling in ontruimingsalarmsignalen nader te verkennen.

[naar top] - [naar index]

Meer informatie
Sinds kort is er een relatief goedkoop ontruimingsalarmsysteem met gesproken mededeling verkrijgbaar, met multisensor brandmeldtechniek en multifunctionele brandmelders. Deze multifunctionele brandmelder, ontwikkeld door Protec, kan zowel een toonsignalen als gesproken mededelingen genereren.
Voor meer informatie over dit innovatieve ontruimingsalarmsysteem kunt u contact opnemen met Kees van Toer (zie auteursinformatie).
Voor meer informatie over onderzoek naar menselijk gedrag bij brand kunt u contact opnemen met Margrethe Kobes (zie auteursinformatie).
Vertaling van .pdf naar .html: Leo Hooijmans (2 december 2010)

[naar top] - [naar index]
DezeTekstIsVanLeoHooijmansGalileoNoordwijkFacilitaireInformatieOnline
Dit document niet uitprinten, aub. Denk aan het milieu en uw onkosten.
Wilt u het nog een keer lezen maak een bladwijzer (favoriet).
Wilt u het artikel door een ander laten lezen, stuur een link door.


mede mogelijk gemaakt door saval en facilitaire aanbieders online

Saval
Wij weten alles over vuur en veiligheid
!



voor bedrijfspresentatie klik op foto......


(1209-02)

Facilitaire Aanbieders Online


voor zoeken naar producten/diensten en verenigingen
klik op foto....



facilitaire-informatie-online.nl ©
ingevoerd op 27 november 2010
het laatst gewijzigd op 19-09-2012

voorwaarden voor gebruik/bezoek van deze website: klik hier....
(de kleine lettertjes, maar dan iets groter)